Hãy Tìm Đường Mới Để Tiến Lên - Nguyễn Thành Nam
 |
Nguyên tổng giám đốc tập đoàn FPT Nguyễn Thành Nam
|
"Cái mình học được và thừa nhận bản lĩnh của anh Nam là người làm lãnh đạo phải giúp cho dân của mình tự cảm nhận được khó khăn, nhìn thấy được cái khó khăn và nghĩ chính mình chứ không phải ai khác là người phải giải quyết cái khó khăn đó. Người làm lãnh đạo tồi là người tô hồng mọi chuyện, và dẫn tới tình trạng toàn dân sẽ ngồi chờ sung. Nếu chỉ biết kể khó mà không vẽ ra được con đường, thì cũng là tồi. Đoạn đầu anh Nam làm cho mọi người hoang mang, nhưng những tầm nhìn và suy tư hết sức nghiêm túc (cho dù ngôn từ có khiến ai đó cho là nhảm nhí) chắc chắn khiến cho những người đang, đã và sẽ làm chủ doanh nghiệp, dù ở quy mô nào đều phải suy ngẫm.
Căn bệnh của FPT mà anh Nam bắt mạch và đang chuẩn bị kê đơn không phải là căn bệnh riêng của FPT. Chắc chắn nó làm cho không ít người rùng mình, kể cả những người có quy mô doanh nghiệp chỉ bằng một phần nghìn FPT. Lịch sử nói chung vẫn là vòng xoáy trôn ốc theo chiều đi lên. Các quy luật, bi kịch, thành công đều lặp lại nhưng ở một tầm cao hơn. Bởi vậy, bài diễn văn này của anh Nam, suy cho cùng là một cái rất đáng đọc, và đáng đọc lại vài lần, nghĩ lại vài lần, nhất là đối với những người đang lãnh đạo doanh nghiệp ở Việt Nam."
Hãy Tìm Đường Mới Để Tiến Lên - We seek new way forward
Nguyễn Thành Nam
Cách đây 20 năm, theo a Bình và các anh thành lập FPT, hoàn toàn xa lạ với những khái niệm kinh doanh và tiền tệ. Cách đây 10 năm, lại cũng theo a Bình chập chững đi ra thế giới, như một thanh niên mới lớn rời quê tìm đường lên phố (mặc dù lúc đó cũng đã 38 tuổi)
Tôi tự hỏi: Vào năm thứ 20, tràn đầy sinh lực, FPT đã phát triển thành Tập đoàn đạt doanh số mơ ước 1 tỷ đô la với gần 10 000 nhân viên, có mặt tại khắp các châu lục, tại sao lại quyết định thay đổi ban tổng giám đốc? Không ai nghi ngờ về tâm huyết, khả năng cống hiến, và lòng quyết tâm của các bậc giờ có thể gọi là tiền nhân. Càng không ai dám hoài nghi về tuổi tác và sức khoẻ của các Anh. Vẫn chơi golf, ăn ngủ bình thường, và khi cần vẫn có thể sinh con đẻ cái một cách đều đặn theo ý muốn.
Đứng đây hôm nay trước những người thân quen đã gắn bó suốt thời gian dài với cảm giác như mình thực sự quay trở về quê cũ, tôi rất muốn tìm được một phần của câu trả lời
Dấu ấn của đổi thay
Quê hương của tôi đã thay đổi hoàn toàn. Danh tiếng FPT đã vượt xa ra ngoài lũy tre làng, là tấm gương để cho bao nhiêu trí thức trẻ phấn đấu. Bạn tôi, một người rất thành đạt, gọi điện nói: em kiếm được tiền nhưng không làm được gì cho đất nước. Các anh kiếm được tiền, các anh còn để lại được một thương hiệu FPT
Nhà cửa mới mọc lên san sát. Từ một công ty nhỏ bé, đã trở thành tập đoàn với hàng chục trụ sở con cháu khắp mọi miền đất nước. Tòa nhà FPT với cờ 3 màu kiêu hãnh đập vào mắt các lữ khách từ sân bay Nội bài về đang bị tắc đường☺ Hàng trăm hecta đất đang chờ những chủ nhân mới biến từ đất với ngô khoai sắn thành các xa lộ bit-bite
Những chủ nhân mới là ai vậy? Là gần 10,000 thanh niên trí thức, trẻ trung đang miệt mài lao động và sáng tạo. Họ đang chờ đợi cơ hội để nâng FPT lên một tầm cao mới. Vì điều kiện đặc thù của Fsoft nên tôi hay phải đi tìm hiểu công tác quản lý nhân sự của các công ty khác ở Việt nam, kể cả các MNC như Pepsi, Unilever, IBM…Tôi có thể khẳng định FPT đang là một nơi tích lũy tri thức vào bậc nhất ở Việt nam,
Tuy không thật sự rộn ràng, nhưng xóm làng vẫn còn mang đầy hương sắc văn hóa FPT: một Sotico hài hước, sẵn sàng phá rào; một tinh thần: làm cật lực, chơi hết mình; một thái độ kiên quyết với những sự thiếu trung thực; và một tấm lòng: sẵn sàng giúp đỡ đồng đội. Tôi thấy tự hào về quê hương tôi.
Mặc dù vậy tôi vẫn có một cảm giác rất lạ.
Một cảm giác bất an!
Có cái gì đó đang nứt vỡ trong bức tranh đồng quê tưởng như rất đẹp đẽ. Tôi sẽ nói ra những suy nghĩ thật của mình. Sing Wang, một anh tư bản gốc Mao, tuyên bố chắc nịch khi đàm phán với đội FPT tháng 10 năm 2006: “Tin tao đi, sau khi lên sàn chúng mày sẽ khác”. Thật đáng tiếc, đó lại là sự thật.
Bắt đầu từ các bậc trưởng lão. Đột ngột được tung hô như những người giàu nhất Việt nam, HĐQT FPT đã mất phương hướng. Những vision mới như Chaebol hoặc E-Citizen không đi được vào thực tế mà chỉ dừng lại ở mức vài bài trên báo Chúng ta hoặc những nỗ lực cá nhân của a Bình. Tuy họp hành liên miên, nhưng không khí của các cuộc hội họp đó hoặc trang nhã quí tộc, hoặc nặng nề kiếm tìm đoàn kết, hoặc căm giận “bọn” ném đá râp tâm phá thối. Không phải là những cuộc họp dành cho những tranh luận kỹ càng và những quyết định cân nhắc hướng tới tương lai
Con cháu đã trưởng thành, tự lực làm ăn 4 phương 8 hướng ít cần nghe khuyên bảo làm cho ban TGĐ cảm thấy cô quạnh.. Cộng thêm tính khí tuổi già, trái tính tái nết, khó thống nhất. Thôi thì mỗi cụ tìm nguồn vui riêng cho mình. Cụ Tổng tâm huyết vào việc tạo sân chơi cho các công dân điện tử 9x, gác lại việc điều hành công ty, suốt ngày vui thú với vườn chim FPT. CFO của Tập đoàn thì bận bịu làm chủ ngân hàng. Phó Tổng khác, tay lăm lăm chậu vàng, bao lần đòi rửa tay, gác kiếm. Vị Phó Tổng Giám đốc trẻ tuổi nhất bị đùn cho làm xây dựng, trên đe dưới búa, lặng lẽ ra đi không một tiếng động. Còn lại bao nhiêu việc lớn đến nhỏ, từ duyệt ngân sách đến tắc bể phốt, đều dồn hết cho một Phó Tổng khả kính xuất thân giáo viên đại học, khiến cho vị này tàu hoả nhập ma, toàn thân tê dai, văng tục bừa bãi, hết đường thư giãn.
Các bạn bè đồng môn của tôi, nhiều người đang dự họp hôm nay, nay ai cũng nhà cao cửa đẹp, không hiểu sao lại thiếu đi những nụ cười lạc quan. Tôi có thể cảm nhận thấy sự thay đổi này rất rõ khi cùng với một nhóm các bạn ở FPT đi du lịch hàng năm gọi là “về nguồn” từ năm 1999. Thay vào sự nhiệt huyết hứng khởi ban đầu, không phải là sự điềm đạm tự tin mà là một tâm trạng bi quan chán nản. Bị hoang mang bởi sự thiếu quyết định hoặc quyết định luôn được bập bập lại của các trưởng lão. Khá mất phương hướng trước sự thay đổi đột ngột của số phận. Họ hỏi nhau “đâu rồi ngày xưa?” và cho rằng có lẽ sự nghiệp của mình đến đây là đã là đỉnh cao, thôi túc tắc chờ ngày về hưu non
Thế nên cũng không có gì lạ là gần 10,000 tri thức mà chúng ta đang có, những người không được hưởng lợi ích từ cú sốc 12/2006, những người mà thu nhập từ đồng lương của họ dù được điều chỉnh bao nhiêu lần cũng không thể lấp được khoảng cách giàu nghèo càng ngày càng xa vời vợi, sẽ khó có được cảm giác tinh thần đồng đội mà chúng ta mong muốn tuyên truyền. Đùng một cái, chúng ta mất một giấc mơ chung đổi đời, thiếu một quy hoạch chung để cùng lên phố, không được cùng đối mặt với một thử thách chung là thoát khỏi cảnh lố bịch “nửa tỉnh, nửa quê”
Phải chăng chúng ta đã hết thách thức?
Hãy đọc lại vision của công ty mà các bậc tiền bối đã đặt ra
1/ Một tổ chức kiểu mới,
2/ Bằng những nỗ lực sáng tạo công nghệ, góp phần hưng thịnh quốc gia
3/ Đem lại cho mỗi thành viên của mình, điều kiện tốt nhất để phát triển, đầy đủ về vật chất, phong phú về tinh thần
Chúng ta đã từng có kiểu mới, nhưng lại cũ ngay trong chốc lát. Tập đoàn sẽ theo mô hình nào? Học theo những gã khổng lồ tên tuổi IBM, Sony hay theo bọn mới nổi như Infosys, Neusoft, Sam sung, SBI? Hay gần đây nhất là ACB, Hòa phát. Chúng ta không dám tin vào mô hình FPT. Chúng ta gọi là tập đoàn, nhưng ngoài cái tên chung, rất thiếu sự cộng hưởng. Rất ít dịch vụ chung, rất ít buôn bán nội tập đoàn. Các công ty thành viên ăn nên làm ra nói toẹt ra rằng, chẳng hiểu cần tập đoàn làm gì. Các công ty nhỏ mới lớn thì ngơ ngác vì suốt ngày bị đàn anh dọa bóp chết, tự hỏi nhau: tập đoàn là thế này ư?
Chúng ta có: “Sáng tạo công nghệ, hưng thịnh quốc gia”? Gọi là một sự nhục nhã cũng không quá khi tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt nam không sở hữu bất cứ 1 patent nào về công nghệ trong suốt 20 năm qua, kể cả do mình làm ra hay là mua về được. Cho tôi kể một câu chuyện về giáo sư Phan Toàn Thắng, một nhà khoa học hàng đầu về tế bào gốc, người đang giữ patent tại Anh, Singapore về tách và nuôi cấy tế bào gốc từ màng cuống rốn. Một anh bạn người Sing đã đầu tư cho Thắng 100k ban đầu để giờ đây đồng sở hữu. Chỉ có 100 ngàn đô la Singapore!
Một thực tế nữa là ảnh hưởng của FPT đến kinh tế quốc gia là quá nhỏ bé. Đừng ru ngủ mình về việc a Bình, a Tiến thường xuyên được mời đi tháp tùng lãnh đạo cao cấp. Hãy làm một ví dụ giả tưởng: nếu không có FPT thì Việt nam sẽ ra sao. Chẳng sao cả!. Một viên đá vứt xuống ao bèo, sẽ bị bèo trùm lên trong chốc lát. (chưa kể ối kẻ sẽ cười hô hố).
Thế còn “Cuộc sống đầy đủ về vật chất, phong phú về tinh thần”. Chỉ có khoảng 5% dân số FPT hiện tại tạm được coi là đầy đủ về vật chất, chưa kể là còn xa mới có sự phong phú về tinh thần. Chúng ta có hiểu biết thế giới sâu sắc hơn, có luôn luôn tự nâng cao được trình độ của mình? Tôi thấy thất vọng khi Fsoft mở FLI Club, mời các bậc cao nhân đến đàm đạo. Mỗi buổi thường đều vắng hoe (trừ hôm có Phan Thị Bích Hằng đến). Vậy làm thế nào để hơn 9000 người còn lại có thể tự hào với vision của tập đoàn? Đây là trách nhiệm của chúng ta, những người đang ngồi đây. Chúng ta đã phát triển vượt bậc, nhưng nhìn ra bên ngoài, chúng ta vẫn là những kẻ tí hon. Nếu ví con đường đi là 100 bậc, có lẽ chúng ta mới qua được 3-4 bậc đầu tiên. Bởi thế, nhiệm vụ lớn nhất của mỗi chúng ta vẫn là đấu tranh với chính bản thân. Chống lại sự lười biếng vận động, chống lại sự thỏa mãn sớm, không dám nhìn ra và đối đầu với thách thức, chống lại sự run sợ khi đột nhiên thấy mình “ngang tầm” với các “cường quốc năm châu”.
Chúng ta phải đặt một đích phấn đấu mới
10 năm đầu: FPT đã thoát nghèo, vươn lên hàng đầu VN trong CNTT. 10 năm thứ hai: đã trở thành đại gia, đã bắt đầu toàn cầu hóa. 10 năm tới FPT phải trở thành một tập đoàn với thương hiệu thống nhất và mạnh mẽ, có giá trị thị trường đứng đầu khu vực, đóng vai trò then chốt trong các ngành kinh tế Việt nam được hội nhập toàn diện với thế giới, và mang lại cơ hội to lớn cho càng đông càng tốt những thanh niên tri thức Việt nam được đua tài cùng bạn bè khắp năm châu.
Trong 20 năm qua, thành công của FPT được gắn liền với sự thành công của quá trình đổi mới ở Việt nam. Như một con thuyền nhỏ bé, được nước đưa lên cộng với sự hào hứng của mấy tay chèo lái trẻ. Thời thế đã thay đổi, Việt nam đã gia nhập WTO và phải hòa nhập toàn diện với thế giới. Đại dương mênh mông đòi hỏi một tinh thần cách mạng.Cách mạng có thể biến những điều bình thường thành phi thường. Nhưng còn cách mạng hơn là biến những điều “phi thường” thành bình thường. Việt nam và đặc biệt là FPT phải dám đối mặt với thói quen tự coi mình là “phi thường” để trở thành một người “bình thường”
Việc đầu tiên là khôi phục lòng tin vào cổ phiếu của FPT. Vì chúng ta chưa có một chính sách leverage về PE giữa các cổ phiếu khác nhau, chưa có một “bát quái tiền đồ” để tiền mặt có thể được sử dụng một cách hiệu quả nhất. Cổ đông của FPT hoang mang không biết định hướng tiếp theo sẽ thế nào. Anh Phan Đức Trung đã nói với tôi: nếu em ko tin là cổ phiếu của FPT sẽ tăng nhiều lần trong những năm tới (cụ thể bao nhiêu nhờ a Trung nói hộ) thì em sẽ không nhận nhiệm vụ CFO. Anh Trung tin, tôi tin. Rất mong các bạn cùng tin. Hãy giữ lấy cổ phiếu FPT, nếu có tiền thi bỏ tiền mua thêm cổ phiếu FPT vào thời điểm này, hay thậm chí đi vay để mua vào, để lấy quyết tâm gắn bó với sự nghiệp mà mình đã lựa chọn, để làm giàu hơn nữa cho bản thân và cho các thế hệ sau.
Việc thứ hai là học cách làm việc theo pháp luật. FPT sẽ phải xây dựng bộ phận pháp chế mạnh mẽ. Các đơn vị và phòng ban phải hoạt động theo quy định, chứ không phải theo những chỉ đạo bất chợt của các Anh. Có những việc, tuy nhỏ, nhưng lại vô cùng khó. Chẳng hạn chúng ta phải sử dụng tiếng Anh. Chúng ta sẽ thực hiện tất cả các báo cáo bằng tiếng Anh, sẽ mạnh dạn chia sẻ với nhau những kiến thức thu nhập được bằng tiếng Anh, mà không đợi ai đó dịch ra tiếng Việt. Hãy bắt đầu viết/đọc in English từ ngày mai!
Ngoài việc “thủ dâm” tự sinh con đẻ cái, chúng ta sẽ mạnh dạn liên doanh với các công ty hàng đầu trong các lĩnh vực khác trong và ngoài nước, để có thể học hỏi những bí kíp quản lý và kỹ nghệ từ chính cuộc sống, chứ không phải nghe hơi nồi chõ. Chúng ta đang có kinh nghiệm tốt giữa Fcap và SBI. Ftel đang đàm phán với KDDI, Fsoft đang thảo luận với NashTech, FIS liên doanh với Itochu, FTG nghiên cứu xây dựng mạng lưới phân phối tại Mỹ với VietnamPartner. Chúng ta cần phải nhanh chóng thúc đẩy quá trình này.
Chúng ta phải có quỹ R&D và sẽ xây dựng các chính sách khuyến khích sáng tạo. Nhưng chúng ta cũng sẽ không tự huyễn hoặc là mình có đầy các chuyên gia hàng đầu có thể tự làm được mọi thứ, mà sẽ tìm kiếm đầu tư mua các tài sản trí tuệ, chi ít cũng là của các nhà khoa học Việt nam đang tự khẳng định.
Chúng ta đã từng tự hào là có “vốn cộng đồng” cao. Nhưng chúng ta đã tiêu gần hết vốn đấy. Chúng ta phải học lại cách phối hợp với nhau. Chúng ta có rất nhiều công ty thành viên, độc lập về mặt pháp lý. Chúng ta có rất nhiều tài nguyên con người, tiền bạc, dịch vụ và các quan hệ khách hàng. Nhưng chúng ta không sử dụng thống nhất.
Tại sao nhân viên FPT lại không muốn dùng dịch vụ/hàng hóa của FPT? Tại sao đàm phán trong nhà lại luôn gây thêm thương tổn chứ không phải gia tăng hòa khí? Nói như con nhà võ là chúng ta đang có một cơ thể cường tráng, nhưng khí huyết không thông, sức lực vì thế mà yếu. Không rèn luyện kịp thời, e rằng cái chết là khó tránh khỏi.
Trước mắt, các bạn ngồi đây hãy thử hỏi người bên cạnh xem, có việc gì chúng ta có thể làm chung được không? Hãy cho nhau một cái hẹn để bàn bạc, hoặc đơn giản chỉ là để nhậu và bàn tán trên trời dưới biển. Chúng ta cũng nên xem xét quyết định: tất cả các nhân viên phải dùng máy tinh Elead, gọi điện thoại di động F1, mở tài khoản ở TPB, xem truyền hình IP của Ftel, bật kênh TV của FMD. Chúng ta phải tin tưởng Fsoft trong việc phát triển phần mềm, tin tưởng FIS trong các dịch vụ managed service, tin tưởng chất lượng những đường kết nối của Ftel và tin tưởng gửi con vào FU học tập. Chúng ta sẽ sử dụng các dịch vụ của FPT không phải vì tình yêu mà đơn giản vì chúng ta tin rằng đó là những dịch vụ tốt nhất.
Thầy tôi dạy tôi luôn nhớ 3 chữ: Tinh – Khí – Thần. Tinh mạnh, Khí thông, Thần sáng. Thần, đó là bộ mặt của FPT. Chúng ta tự hỏi, chúng ta có còn tự hào là người FPT không? (Tôi có một anh bạn già, đại khái được chị em rất thích, có điều đi đâu anh ấy vẫn cứ phải bảo mình là người Lào. Nhiều người trong chúng ta hình như cũng đang có cảm giác như vậy).
Tôi đã đi nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều loại người cả ở Việt nam và các bạn bè thế giới. Tôi biết FPT đang được một sự ngưỡng mộ đặc biệt. Rất nhiều người coi FPT là biểu tượng của một nước Việt nam đổi mới. Nhưng FPT đang không dám soi gương hàng ngày! Không dám nhoẻn miệng làm duyên, nặn mụn, đánh phấn, bôi thuốc. Chúng ta chỉ biết mỗi một câu “Xưa kia nước Nam ai đẹp đường dường như ta”
Thay vì tách mình ra làm một hiện tượng cá biệt, chúng ta sẽ phải hội nhập hơn nữa ngay trên đất nước mình. Thay vì báo chí, nhân viên, nhà đầu tư phải thầm thì xin gặp, chúng ta sẽ chủ động cung cấp thông tin cho họ, chủ động có các báo cáo nhanh hàng tháng, thậm chí hàng tuần. Chúng ta cần nhanh chóng lấy lại một bộ mặt FPT trẻ trung, khát vọng và nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình với xã hội. Chúng ta cần đầu tư để cho mỗi thành viên của FPT là một niềm tự hào của gia đình, dòng họ. Quá nhiều việc phải làm. Nhưng chúng ta không có quyền từ chối.
Bố mẹ sinh ra tôi, nhà nước cho tôi đi học, FPT là nơi tôi đã trưởng thành. Tại đây, tôi đã có may mắn được thụ giáo và được sự chỉ bảo thậm chí mắng mỏ của rất nhiều người, khách hàng và bạn bè đồng nghiệp, nổi tiếng và vô danh, ruột thịt và xa lạ, Việt nam cũng như Anh, Mỹ, Pháp, Nhật. Tôi xin được cám ơn tất cả
Nhưng có 2 người ảnh hưởng đến tính cách tôi sâu sắc nhất là thầy Kao với những bài học cụ thể và cụ Hồ thông qua cuốn sách “Hồ Chí Minh, một cuộc đời.”. Chúng ta chỉ có thể cảm thấy hạnh phúc khi chúng ta là chính mình, hành động theo những gì mà chúng ta cảm thấy tự nhiên, hòa hợp với sự vận động của môi trường xung quanh. Công ty cũng vậy. Tôi tin chắc một điều là nếu FPT muốn thành công, thì yếu tố công ty xuất phát từ Việt nam phải là yếu tố quan trọng nhất. Chúng ta phải hiểu chính chúng ta và nhân viên của chúng ta, phải có một tham vọng đủ để thuyết phục bản thân mình và xã hội của mình, phải có khát vọng lớn lên cùng dân Việt, mới đủ tự tin để giao tiếp và tìm hiểu. Mới có cửa thắng trong cuộc chơi toàn cầu. Để cho
Muôn thu sau lưu tiếng anh hào. Người dân Việt lắm chí cao, nhiều người biết tôi đều hỏi, tại sao tôi lại nhận nhiệm vụ này. Họ thấy không hợp với tính cách của tôi! Quê hương lúc nào rồi cũng phải về. Quê hương của tôi là FPT.
Ước mơ dẫn đường. Thành công là động lực thúc đẩy. Thất bại giúp chúng ta năng lượng mới. Và thách thức luôn đồng hành cùng chúng ta.
Xin cám ơn tất cả các bạn
Nguyễn Thành Nam 17/4/2009
Post a Comment