Barcamp Saigon 2012: SCUM SEO - Seo Solution for Big Site

SCUM có nghĩa là "bọt", bắt nguồn từ chuyện.. tôi viết sai chính tả từ SCRUM, một triết lý phát triển phần mềm. Từ này phản ánh mang một ý nghĩa rất riêng khi sử dụng quy trình này, liên quan đến việc "hớt bọt" trong SEO khi đua nước rút (sprint) gọi là sprint backlog.

Dưới đây là một số suy nghĩ vì lý do thời gian giới hạn, tôi chưa chia sẻ trọn vẹn trong phần trình bày "SCUM SEO: Seo Solution for big site" tại Barcamp Saigon 2012 diễn ra tại FTown, Khu công nghệ cao quận 9.

Trong khi trình bày nội dung, một bạn đã hỏi một câu rất hay để chúng ta bắt đầu "thế nào là big site?".

1. SEO cho BIG SITE, vậy "big site" là như thế nào? 

Như Nguyễn Kim, Thế Giới Di Động, Chợ Điện Tử, Vật Giá, VietnamWorks  là "big site". Những website có hàng triệu lượt truy cập mỗi ngày, những website có từ vài chục nghìn webpage đến vài chục triệu webpage là big site.

Vậy thì nên đo đếm thế nào hoặc có một công thức nào khi mà chênh lệnh từ nghìn và triệu là tương đối xa. Trần Duy Ninh, hiện làm việc tại Web Trẻ Thơ, đã có nhiều kinh nghiệm làm việc với các hệ thống website lớn đã nhận xét: "Big site cơ bản chỉ là 1 site lớn, big system không hẳn phải là có site lớn nhưng là sự kết hợp của nhiều site khác nhau của nhiều domain và sub-domain của nhiều website trên nhiều quốc gia khác nhau. Tất nhiên những website này không phải được xây dựng chỉ để làm link building"

Bạn Trần Duy Ninh chia sẻ trong topic Scum SEO

Ngoài ra, giữa các ngành khác nhau (industry) cũng sẽ có những điều chỉnh nhất định để phù hợp. Chốt lại phần định nghĩa Big Site, Ninh đề nghị một số yếu tố sau đây:

• Một website có hơn một triệu visitor một tháng hoặc là
• Có trên 10 nghìn (10K) webpage

2. Vì sao phải cần SCRUM SEO?
Scrum, not scum! 

Với các BIG SITE, cách làm SEO cho từng từ khóa là không khả thi vì một số lý do sau đây:

1. Không có nhân lực chuyên về SEO: Không có nhiều công ty đầu tư một đội ngũ SEO mạnh để làm dự án cho riêng công ty (in-house). Khả năng này sẽ càng hiếm hoi nếu công ty chỉ có duy nhất một dự án. Không có người, bạn chỉ có cách thuê ngoài (out source) để bù đắp.
2. Thuê ngoài: Bản thân tôi cũng từng tư vấn chiến lược SEO cho khá nhiều công ty có thương hiệu. Thông thường chúng tôi sẽ bắt đầu việc hợp tác bằng một kế hoạch kéo dài từ 6 tháng đến 1 năm với rất nhiều hạng mục và cam kết theo thời gian tương ứng. Bản kế hoạch này cũng quy định rõ sẽ phải báo cáo như thế nào theo tuần, theo tháng, sẽ cần khách hàng hỗ trợ những việc gì hay thậm chí là cần yêu cầu đội ngũ kỹ thuật phải hỗ trợ những phần nào ngay từ đầu để phía khách hàng dễ dàng lên kế hoạch và chuẩn bị nguồn lực. 
• Cách làm này khá phù hợp vì phía thương hiệu sẽ kiểm soát được kết quả đạt được và phía agency được thuê mướn cũng làm rõ được mình phải làm gì trong một thời gian dài. 
• Trong quá trình thực hiện sẽ rất khó để điều chỉnh cam kết về KPI, các hạng mục cần thực hiện vì thông thường các Agency sẽ không "hạnh phúc" vì phải làm thêm việc mà vì nhiều lý khác nhau, họ khó lòng nhận thêm tiền cho một hợp đồng tư vấn trọn gói kéo dài cả năm.
• Khi làm việc với đơn vị tư vấn SEO thì nhân viên nào trong agency sẽ thực hiện công việc trực tiếp cũng quan trọng không kém. Chất lượng công việc giữa các cá nhân trong cùng một công ty, cùng một quy trình và cùng một tình huống sẽ là khác biệt.
• Cam kết luôn giới hạn: các agency cần có một KPI an toàn hơn là cam kết quá rủi ro cho phía họ. Với các website lớn sẽ, việc cam kết sẽ khó, phức tạp và cũng nhiều rủi ro hơn nên phía agency tương đối thận trọng. Không có nhiều nhà cung cấp cam kết cho một dự án ở mức độ 1000 - 2000 từ khóa. 
• Trong trường hợp mọi thứ diễn ra tốt đẹp, với KPI đã có sẵn, agency nào sẽ chấp nhận thay đổi KPI lên mức cao hơn để tối đa hóa cơ hội cho doanh nghiệp? Họ có chủ động yêu cầu một mức cam kết cao hơn không khi họ nhận thấy chỉ mất 3 tháng để hoàn thành công việc cho 6 tháng? Doanh nghiệp có sẵn sàng điều chỉnh mức chi phí để đạt được thành tựu cao hơn? 
• Vì những lý do này, khi thuê ngoài sẽ khó để có một cách thực hiện nhanh nhẹn, uyển chuyển và thực tế. Với Scrum SEO, mọi thứ sẽ tốt lên dần theo từng giai đoạn chạy nước rút (sprint). Trong trường hợp bạn tìm thấy một Agency dùng Scrum SEO để hợp tác với bạn? Xin chúc mừng và bạn hãy làm việc với họ đi! Chỉ lưu ý: Scrum SEO một xu hướng mới và tôi chưa thấy nhiều người trên thế giới theo đuổi chứ chưa nói tới tại Việt Nam.
3. Môi trường thay đổi: môi trường ở đây chính là các search engine như Google, Bing. Các máy tìm kiếm mỗi ngày một hoàn thiện về cách họ đánh giá và xếp hạng. 
• Với Google, mỗi tháng có khoảng 50 cập nhật khác nhau, tính ra mỗi năm trung bình có từ 500 - 600 thay đổi khác nhau. Năm 2010, Google cho biết việc tính toán thứ hạng được quyết định bởi 10.000 yếu tố khác nhau. Bạn có thể xem lịch sử cải tiến của Google trong 12 năm (2000 - 2012) tại đây. 
• Trong một môi trường thay đổi thường xuyên, không thể dự đoán trước như Search Engine, việc lên lịch làm việc trong một năm và thực hiện đúng theo kế hoạch chưa thực sự tối ưu. Khi luật của Google thay đổi, bạn phải sẵn sàng để phù hợp. Tôi đã từng có kế hoạch dùng soft404 cho một số mục tiêu SEO tại một doanh nghiệp nước ngoài. Khi kế hoạch ở giai đoạn thực hiện thì Google cập nhật thuật toán có thể nhận biết (detect) được các lỗi soft404. Kế hoạch  bắt buộc phải thay đổi ở phút cuối cùng.
• Scrum SEO là một giải pháp cho những nhiệm vụ phức tạp, thường xuyên thay đổi như SEO. Quy trình dùng trong Scrum SEO sẽ được thiết kế để sẵn sàng xử lý cho sự thay đổi, luôn uyển chuyển và thực tế kể cả khi bạn đang ở những ngày cuối cùng của một cycle hoặc một sprint. Một trong những điều thử thách nhất là con người, làm sao để cả một đội gồm cả Marketing, SEO, Tech cũng như nhiều bên liên quan tin rằng nhu cầu thay đổi, thậm chí là thay đổi vào phút chót là một  yếu tố quan trọng để làm sản phẩm tốt nhất có thể.
4. Có nhiều đối thủ mạnh: Câu nói "thuyền lớn sóng lớn" đã thể hiện đầy đủ và cô đọng ý nghĩa của phần này. Khi bạn khởi động động một dự án với mục tiêu "gieo gió gặt bão" cho một ngành, có thể mục tiêu của bạn là tăng  thị phần của bạn từ đối thủ hoặcchiếm lĩnh khoảng trống thị trường lớn chưa khai phá rất tiềm năng. Bạn có nghĩ rằng các đối thủ hoặc những tay chơi mới có tiềm lực lớn hơn bạn, nhiều lợi thế hơn bạn sẽ để yên để bạn "làm mưa làm gió"? Đương nhiên là không rồi? Cuộc đua giữa bạn và các đối thủ mạnh [vì gạo] chỉ mới bắt đầu. SEO cũng có những nét tương đồng với marketing nên bạn có thể tìm hiểu bài viết phân tích tình huống Thế Giới Di Động để tham khảo thêm.
5. BIG DATA
• Content:  Bạn loay hoay vì không có nội dung độc đáo, chất lượng khi làm seo cho một doanh nghiệp vừa và nhỏ? Làm việc với doanh nghiệp enterprise sẽ là một câu chuyện khác hẳn. Bạn sẽ thừa hưởng một tài sản lớn từ việc đầu tư vào viết nội dung chất lượng, thông tin nghiên cứu thị trường, dữ liệu về ngành.. từ nhiều năm trước. Vấn đề cần bạn giải quyết là sử dụng tài sản đang có một cách hiệu quả. 
• Bên cạnh thuận lợi từ việc có được nội dung phong phú, bạn có trách nhiệm giải quyết một khối lượng công việc đồ sộ. Thay vì một website công ty có khoảng vài trăm webpage, bạn cần xử lý dữ liệu của 3 triệu hoặc 30 triệu webpage. Chỉ nội việc bạn xử lý dữ liệu lớn đã là một bài toán về "data mining" làm bạn mất thời gian và công sức.
6. Giới hạn nguồn lực: 
• Mặc dù các công ty dẫn đầu thị trường có một ngân sách khổng lồ nhưng họ cũng phải chịu sức ép về việc mang lại hiệu quả từ các ngân sách đó. Con số đó không phải không có giới hạn, đồng nghĩa với việc bạn không thể tuyển hàng loạt nhân viên chỉ để làm công việc SEO.
• Khối lượng công việc lớn, môi trường thường xuyên thay đổi trong khi thời gian và nguồn lực có giới hạn dẫn đến bạn phải chọn lựa một giải pháp tối ưu, có thể mở rộng (scale) được. Duy Ninh đã chia sẻ một ví dụ: "Khi bạn làm seo cho một website có 10 trang, bạn phải kiểm tra ranking cho 30 từ khóa là chuyện dễ dàng. Khi bạn thực hiện SEO cho một website có 100 trang, bạn kiểm tra ranking cho 300 từ khóa cũng là chuyện dễ dàng. Nhưng khi bạn phải thực hiện SEO cho website có 1 triệu URL, bạn có thể sẽ phải kiểm tra ranking cho 3 triệu từ khóa. Lúc này thì công việc không khó. Tuy nhiên giải pháp của bạn phải tính toán như thế nào để công sức của việc kiểm tra ranking của 3 triệu từ khóa và 30 từ khóa kia là không khác nhau. Như vậy mới mở rộng được." 
• Có thể cũng vì lý do nguồn lực và mong muốn có hiệu quả nhanh, nên Chợ Điện Tử dùng Thủ Thuật Seo mũ đen đến GoDaddy dùng thủ thuật SEO Spamming.
• Để trả lời cho khó khăn về big data và giới hạn nguồn lực, chúng ta sẽ quay lại với Barcamp. Khi tôi hỏi các bạn tham gia: "làm sao để ăn hết một con voi?", câu trả lời chỉ đơn giản là: "chia ra nhiều phần rồi ăn". Bạn đã biết cách để xử lý số lượng dữ liệu kia rồi, phải không?
7. Một số bí quyết khi thực hiện SEO cho Big Site mà Ninh gửi đến các bạn tham dự Barcamp:
• KPI: luôn phải có KPI rõ ràng và theo đúng KPI đó về mặt dài hạn. Nếu bạn hoặc sếp bạn thường xuyên thay đổi cách tính KPI: traffic sang conversion, rồi một thời gian lại là  ranking hoặc visitor thì sẽ không thể làm việc được.
• Sử dụng Analytics từ đầu để đo lường, không nên cảm tính. Trong bài viết "Vũ khí nào cho cuộc chiến SEO của các ông lớn?", Ninh có đề cập tới một giải pháp trong việc ứng dụng Google Analytics: "Tất nhiên phải dùng cái này [Web Analytics] để theo dõi và thống kê hiệu quả của SEO rồi, ngoài ra nó còn là một công cụ để kiểm tra ranking của hàng triệu từ khóa rất tốt. Nếu bạn kết hợp với Developer thì web analytics còn có thể giúp bạn biết được người dùng đến với từ khóa đó browse bao nhiêu page, đường đi của họ như thế nào …"
• Không dùng thủ thuật phức tạp: "Với các hệ thống lớn, bạn không nên nghĩ ra một chiêu trò phức tạp để nâng thứ hạng của một vài từ khóa". Những hành động này rất nguy hiểm không chỉ với thuơng hiệu mà bạn còn gặp vấn đề với khả năng mở rộng.
• Kết hợp với copy writer:  "Người sẽ giúp website của bạn có nhiều thứ chất lượng hơn cho Search Engine index, người sẽ theo sát định hướng và chiến lược từ khóa của website, có thể thấy hiện nay zap.vn là trang đầu tư rất nhiều về content cho thương mại điện tử"
• Kết hợp các chương trình marketing: "Thực hiện các chương trình marketing là cách nhanh nhất để xây dựng liên kết cho website và lôi kéo cộng đồng mạng “phụ một tay” xây dựng liên kết, các liên kết sẽ tự nhiên hơn và số lượng cũng có thể dễ đạt được mục tiêu đề ra hơn." Quan sát các cuộc thi, bạn sẽ nhận ra các chương trình khuyến mãi, các cuộc thi  hoặc vô tình hoặc cố ý đã có những quy định cho việc lan truyền thông điệp của họ hỗ trợ tốt cho SEO.
• Không bao giờ đồng ý với từ "không" của tech: Với các hệ thống lớn, không một chuyên gia SEO nào tự tin tự sửa lại các phần onsite, cũng như hiếm có một công ty nào lại giao phần này cho cho họ [chuyên gia seo] vì tính phức tạp, bảo mật và ảnh hưởng lớn đến người dùng. Bạn phải đủ tự tin để từ chối từ "không": không làm được, ảnh hưởng perfomance, phức tạp, tốn thời gian, hệ thống không support được... Nếu bạn không làm được điều này, xin lỗi, bạn không thể làm SEO cho BIG SITE!
• Bạn Ninh cũng nhắn gửi:  "nếu bạn chưa có dịp nhưng muốn thử sức làm SEO cho big site, hãy liên hệ: ninh.tran@projectlana.com để ứng tuyển làm SEO cho big site." . Thông tin tuyển dụng bạn có thể xem tại đây.

3. Một số chuyện bên lề Barcamp

Closing Session - photo by Hendrikbeck

Nhìn chung Barcamp có những cái được, có những điểm cần phải cải tiến. Trong phần kết thúc, có rất nhiều bạn đã nhận xét thẳng thắn để xây dựng. Đa số các bạn tham dự đến phút cuối cùng (khoảng 630 bạn) nhận xét chương trình nhìn chung là OK. Bản thân tôi thì rất hào hứng và thích chương trình.

• Trong số hơn 1000 người đăng ký tham dự, theo quan sát cá nhân tôi thì đa số là người trẻ, cảm giác là mọi người rất thông minh và cởi mở.
• Thời gian để chia sẻ tương đối ngắn nên topic Design and UX của Trần Nam Việt, idesign.vn, tôi không được nghe trọn vẹn. Đa phần các bạn trong room đó là sinh viên và chỉ có 2 người giơ tay khi bạn Việt hỏi :"có ai làm ngành thiết kế". Thấy vậy, tôi điều chỉnh lại phần trình bày của mình, lược bớt các số liệu và nội dung chuyên sâu [mà tôi đã nghĩ là rất giá trị] có thể sẽ gây khó hiểu cho người nghe và chỉ giữ lại các nội dung hay nhất. Mặc dù đã lược bớt, nhưng quả thật là vẫn có nhiều phần chuyên môn trong đó. Thật may cho tôi là khoảng 2/3 số bạn trong khán phòng kín chỗ có kiến thức về mảng này. Món ăn ngon đã gửi đúng người biết thưởng thức.
• Có nhiều bạn Tây tham gia, trong số đó có một số bạn đã đi Barcamp ở Campuchia nói họ tổ chức rất khác: ví dụ như diễn ra trong 2 ngày, không có ăn trưa, rồi đa số các topic nói bằng tiếng Khơme  - chắc cũng giống tại Việt Nam, đa số đều nói tiếng Việt.
• Một số bạn chia sẻ bằng Tiếng Anh rất trôi chảy, trong đó có Jodie Huynh với nội dung Personal Branding. Đây là phần tôi thấy vui nhộn, tương tác người tham gia tốt nhất. Bạn này rất hoạt ngôn và hài hước.
• Topic có lẽ được chú ý nhiều nhất có lẽ là "Traveling is f*cking awesome" của Huyen Chip, một người rất thú vị. Bài chia sẻcó mục tiêu rõ ràng: cho mọi người thấy một vấn đề và ý tưởng của bạn ấy để giải quyết vấn đề này: Project: TEOF (Traveling is an Equal Opportunity Foundation). Bạn ấy là nhân vật trong bài viết : "20 tuổi, 700 USD và đi khắp thế gian". Khi một bạn trong Barcamp Saigon hỏi bạn ấy là "khi đi du lịch một mình như thế bạn có sợ không", bạn ấy mạnh mẽ nói rằng :"có một chút nhưng sự hào hứng thì nhiều hơn. Nếu được chọn giữa đi một mình và đi với bạn đồng hành thì mình sẽ chọn đi một mình". Huyền chia sẻ là :"có nhiều người khen mình can đảm thế này nọ, nhưng mình thấy chính họ mới là người can đảm. Mình chỉ đi theo giấc mơ của chính mình một cách nhẹ nhàng nhưng họ lại đi theo giấc mơ của người khác. Họ mới là người can đảm hơn". Câu trả lời đã nhận được một tràng vỗ tay nồng nhiệt từ người nghe.
• Trong phần chia sẻ CLOSING SESSION, tôi rất ấn tượng với một bạn Tây rất ngầu: râu quặp, chỉ có một mắt. Bình thường nếu gặp một người như thế ở ngoài chắc tôi cũng cảm thấy có một chút "nguy hiểm" dù họ không tỏ ra như thế. Trái với vẻ bề ngoài, bạn ấy chia sẻ nhiệt tình, cởi mở và hài hước. Bạn ấy rất gợi cảm hứng khi khen mọi người tham gia là những người tinh hoa và thôi tự hỏi những câu hỏi thiếu tự tin đi. .