Vào nghề Content Marketing, đâu là con đường của bạn? - Nguyễn Phương Thy

Hơn 3 năm trước, Content Marketing nổi lên như một cơn sóng. Đến thời điểm hiện tại, người người làm content marketing, nhà nhà "content marketing". Đây là cơ hội nghề nghiệp của nhiều bạn. Làm thế nào để bước vào nghề content marketing, bạn phù hợp với mảng nào trong content marketing?

Phương Thy, cô gái thực tập bé nhỏ trong bài viết năm xưa giờ đã làm nghề chuyên nghiệp tại một công ty lớn tại Việt Nam. Cuộc sống như những cơn sóng, người năm xưa trưởng thành chia sẻ cho những em nhỏ, những thế hệ kế tiếp bước vào nghề.

Nguyễn Phương Thy

Vào nghề Content Marketing, đâu là con đường của bạn? - Nguyễn Phương Thy

Dạo gần đây, một bé thực tập sinh trong công ty hỏi tôi: “Chị à, làm sao để biết mình có phù hợp làm content không? Em thích content nhưng em lại sợ mình không hợp.” Đây là lần thứ 3 có cô bé trẻ như thế hỏi tôi câu hỏi này.

• Bé thứ nhất, sinh năm 1992, là em họ của hai thằng bạn. Sau khi khuyên và em ấy cũng thử qua content, em ấy nhận ra mình không hợp và hiện tại đang làm account cho một agency.
• Bé thứ hai, sinh năm 1990, dân báo chí tốt nghiệp, có kinh nghiệm viết lách 2 năm. Cuối cùng, em chuyển qua học design 6 tháng và hiện tại đang ổn định với công việc là một designer của một ngân hàng với mức lương gấp đôi ngày xưa làm content.
• Và bé nhóc hỏi tôi câu hỏi ngày hôm nay, theo như những gì tôi cảm nhận, em giống tôi của 3 năm về trước. Đến anh sếp khi nhận vào thực tập cũng nói: “T nó giống y em hồi 3 năm về trước Thy à.” Tôi kể cho em nghe những câu chuyện thật mà tôi biết, kể cả chính trải nghiệm của mình. Với người trẻ, cần nhiều cơ hội và trải nghiệm, chứ không phải là sợ hãi thất bại hoặc không phù hợp.

Với bất kỳ điều gì, phải thử mới biết có hợp hay không, nếu chỉ đứng bàng quang mà kết luận dựa trên kinh nghiệm cá nhân thì vô hình trung chính chúng ta đã tự đóng cánh cửa cho chính mình và cho những người trẻ ham học hỏi. Thà thử và biết rõ không hợp vẫn sẽ toại nguyện hơn là chưa thử mà ôm tâm thế không hợp.

Tôi theo đuổi nghiệp viết lách từ năm 3 đại học, ngày xưa là cộng tác viên của báo. Lên năm 2 nghiên cứu sinh, nhân một dịp về nước thực tập thì mới rẽ qua làm quen với content marketing và đam mê nó từ đó. Điều may mắn nhất ngày xưa đó là tôi gặp được một người sếp tốt đã dìu dắt vào con đường content marketing. Dù chỉ thực tập 3 tháng, nhưng khi ấy tôi được trải qua rất nhiều dạng content.

• Content cho thương mại điện tử với KPI là đơn hàng  – tôi gọi đây là content mệt mỏi nhất vì phải đi trực tiếp đến khâu chốt sale
• Content cho blog của nhãn hàng
• Content cho ebook
• Content cho SEO
• Word banner  – tôi gọi đây là content khó nhất vì đòi hỏi tính sáng tạo

Tính đến giờ, tôi cũng đã theo nghiệp viết lách được 6 năm, viết từ văn hóa nghệ thuật, thời trang, kinh tế, bất động sản, du lịch, giáo dục, dược. Vậy làm sao để biết mình có hợp với content? – với những gì tôi đã trải qua, chỉ có thể chia sẻ cùng các bạn 4 điều sau:

1. Liệu bạn có đủ mạnh mẽ gạt bỏ tự ái cá nhân?
Đây là điều mà bạn cần phải tự hỏi chính mình. Tôi còn nhớ như in bài báo đầu tiên mình viết và ba là người biên tập. Ba tôi là giảng viên báo chí. Khi ấy, bài nào cũng tệ, tệ đến thảm thương. Ba bảo: “Người viết văn có cái dở là luôn cho mình viết hay nhất.”

Những ngày đầu  thật buồn nhưng nó giá trị cho tôi mãi những tháng ngày về sau. Đến giờ, 5 năm đã trôi qua, nhưng những bài báo ngày xưa ba biên tập tôi vẫn còn giữ rất kỹ, cắt ra để trong ngăn tủ. Người yêu thương tôi nhất, nhưng cũng là người sếp khắt khe nhất.

Sau này đi làm rồi, gặp đủ dạng biên tập viên, đủ dạng sếp, đôi lúc bị chửi cũng rất rát, cũng nghe rồi cầm bài lên về sửa, không buồn, không nước mắt. Vì thế, muốn biết có làm được content không thì phải tự hỏi trước, mình có đủ “lì” không? Chúng ta mạnh mẽ để gạt bỏ tự ái của mình nhưng không bao giờ mất niềm tin vào năng lực bản thân.

2. Bạn phù hợp với dạng content nào?
Sau khi tự tin trả lời: “Dạ em chì lắm, em đảm đang tới mức làm dâu trăm họ”, thì hãy hỏi tiếp câu hỏi thứ 2: “Bạn phù hợp với dạng content nào?”

Content có nhiều dạng, nhưng nếu lấy kênh phân phối ( distribution channel) để làm hệ quy chiếu, chung quy hiện tại phổ biến là 3 nhóm sau:

• PR
• Content cho website
• Content cho social
• Còn một dạng content nữa, rất ngách và đòi hỏi phải rất siêu, đó là dạng content sáng tạo, tức là tụi chuyên nghĩ ra slogan, word banner… Yêu cầu nổi bật của dạng này là ngắn gọn và hiệu quả. Hay còn một dạng content nữa là video và theo đó truyền hình đang lên ngôi.

Content có rất nhiều dạng, nhưng trong khuôn khổ bài viết này đề cập đến 3 dạng phổ biến như trên.  Bên cạnh đặc tính chung là xây dựng thương hiệu doanh nghiệp, tăng độ nhận biết thương hiệu thông qua khai thác điểm chung nhất giữa thương hiệu và khách hàng, thì mỗi dạng content sẽ lại có những đặc thù riêng.

PR: đòi hỏi viết lách phải cứng và vững về câu chữ, đồng thời cần đạt được những yêu cầu về chuẩn mực của một tác phẩm báo chí.

Người làm PR đa phần có xuất thân từ dân báo chí – truyền thông. Một người làm PR đúng nghĩa phải hướng tới mục tiêu trở thành người xử lý khủng hoảng truyền thông giỏi qua các kênh báo chí, có mạng lưới truyền thông rộng đủ tới mức dập tin khi nó chưa kịp thai nghén. Nghề PR, đúng như tên gọi của nó, “quan hệ công chúng”, nên cần quan hệ sâu và rộng. Nhưng hiện tại, nghề PR chưa được hiểu đúng, trên thực tế đa phần dừng ở mức là người viết bài hoặc biên tập viên.

Những người làm PR giỏi mà tôi biết đều là những người có khả năng sử dụng câu chữ linh hoạt, văn nói như văn viết, mạch lạc và sắc sảo. Văn nói như văn viết, điều này rất quan trọng, nhất là khi ống kính truyền hình chĩa về PR Manager – đại diện phát ngôn truyền thông cho công ty, phát biểu mà ngắt nghỉ sai thì đúng là tai hại.

Content cho website: "hoàng tử lai" giữa PR, content cho social và content cho SEO.

Nếu đó là website cho một nhãn hàng, bên cạnh thỏa mãn thông điệp nhãn hàng còn phải bám sát thông điệp truyền thông mà PR đang chạy và bắt kịp với xu hướng đang hot trên social, đồng thời thỏa mãn từ khóa để lên top Google, nếu không bao quát được các phương diện thì content website sẽ rất lạc lõng khi PR đánh một hướng, social đánh một nẻo.

Vì nó là đứa con lai, nên tôi hay gọi content của website là bài toán về sự logic. Bởi suy cho cùng, KPIs lớn nhất cho content của 1 website đó là time on site và bounce rate.

Người làm content cho website xuất thân từ tá lả nguồn, nhưng người thật sự tiến sâu vào lĩnh vực này không nhiều, đa phần là dân trái nghề ra, điều duy nhất cần ở người làm content website là sự logic trong sắp xếp, triển khai và quản lý content. Bởi câu chuyện content cho website là câu chuyện của hàng trăm, thậm chí hàng ngàn bài content và chúng ta phải sắp xếp chúng thế nào để content không trùng nhau, đồng thời đảm bảo time on site cao và bounce rate thấp. Những ai đam mê điều này rồi sẽ thấy làm content cho website rất thú vị!

Content cho social: content của sự nhạy bén
Content cho social không câu nệ câu chữ  nhưng phải nắm bắt được xu hướng của dư luận để đón đầu và điều hướng để có lợi nhất cho nhãn hàng. Chẳng hạn như, mới câu trước nó còn chửi: “Dm, mày thật mất dạy”, thì câu sao đã thấy bảo: “Anh thật vi diệu.”

Môi trường social cực kỳ năng động, mới hôm nay trang anh còn hoạt động ầm ầm, sáng hôm sau biết đâu đã bị một cộng đồng mạnh mẽ khác report sập trang. Những người làm social giỏi mà tôi biết đều là những người rất nhanh và nhạy, khả năng ứng biến linh hoạt. Công việc này phù hợp với các bạn trẻ thích sáng tạo, sẵn sàng nhận gạch từ cộng đồng nhưng miệng vẫn tươi như hoa.

Do tính chất công việc khác nhau, người làm PR đôi lúc giỏi PR nhưng qua Social lại làm không được vì thiếu độ lắt léo, viết content thì thiếu độ bao quát cho chỉnh thể content của một website; người làm content cho website nhảy qua viết PR thì không nắm được các kiến thức về truyền thông, qua làm social thì không hiểu hết insight của cộng đồng – tôi nhấn mạnh là cộng đồng, chứ không phải người dùng; còn social mà qua làm PR hoặc content cho website thì lại giống “cô nàng ngỗ ngược” bị ép vào khuôn khổ.

Trở lại với câu hỏi, bạn phù hợp với dạng content nào, tính cách của bạn sẽ quyết định điều này:

• Nếu bạn là người của sự chỉn chu và thuộc dạng khôn ngoan, hãy chọn PR. Vì những người làm PR là phải hơn biên tập viên báo một cái đầu để “lừa” nó PR free cho mình. Tiếp xúc với những người làm PR giỏi, bạn sẽ phải thốt lên rằng: “Đó là một người rất tinh.”
• Nếu bạn là người của logic, thích làm việc với câu chữ nhưng sẵn sàng làm tình cùng con số (time on site, bounce rate, lượt search từ khóa hàng tháng, ranking keyword, lượt share bài từ social, view bài mình từ source nào nhiều…) thì hãy chọn content cho website. Những đứa này thường muốn cứng là cứng, mềm là mềm nhưng không thuộc dạng yếu.
• Nếu bạn là người của sự năng động, hứng thú với những cái mới, thì hãy chọn content cho social. Làm social không lo mình tụt hậu, chỉ sợ không đủ nhạy để nắm bắt xu hướng mà thôi.

3. Bao dung nhưng không buông thả với chính mình
Điều này là khó nhất hoặc giả chăng nó chỉ khó với tôi vì tôi thấy nó cũng khá là cá nhân nhưng đó là điều tôi nghĩ mình cần chia sẻ. Đi làm viết bài, đôi lúc chả có cảm hứng gì viết, việc chán bỏ xừ, ngày nào cũng chúi mũi vào bàn phím gõ gõ, cảm giác như công nhân chân đạp máy may và tay thì canh cho vải chạy đúng đường.

Có cái gì đó đó sai sai nhưng lại giống giống

Bao dung ở đây là gì? Là sẽ có những bài viết như hạch chuột, nhưng cũng phải viết vì KPIs mỗi ngày phải có nhiêu bài lên website, nhiêu post lên facebook… Một điều sai lầm với những ai mới bước vào nghiệp content, đó là thường bảo: “Không có hứng viết”. Trong thực tế, không ai đợi bạn có hứng để viết bài cả. Sếp kêu viết, có bài ngay thì cũng phải viết cho ra. Hứng làm cho bạn sướng khi viết một bài content, nhưng không thể có hứng hoài vì thế hãy tự tìm cách lên đỉnh và bao dung với bản thân.

Điều cần tâm niệm là, chúng ta bao dung với những bài chúng ta viết không tốt nhưng  không buông thả để bản thân trở thành một ngòi bút tồi.

Vì thế nếu chúng ta chỉ biết bao dung bản thân, lấy cớ mất hứng mà chả viết được content hay thì bạn đừng theo nghiệp content. Người theo nghiệp content phải là người có thể viết được trong mọi hoàn cảnh, mọi áp lực và không ngừng cải thiện ngòi bút của mình.

Với những bài, không tìm được hướng khai thác hay thì hãy cố viết 1 bài chỉn chu, thông tin chính xác, chí ít không được nội dung nhưng cũng đã có cố gắng về mặt hình thức, điều này thể hiện sự tôn trọng của bạn với độc giả.

4. Đừng tự mãn
Đây là điều mà các em trẻ trâu mới theo nghiệp viết hay mắc phải. Bạn cứ ngỡ bài bạn viết ra hay nhất hoặc bạn đạt được lượt share khủng từ facebook thì ngất mặt lên trời. Đôi lúc sự tự mãn còn đến cả với những người đã theo nghiệp content lâu năm, những thành công làm họ choáng ngợp và quên đi bản thân cũng đã từng có những tháng ngày ban đầu mày mò học tập.

Khi tự mãn thì cái giá phải trả sẽ rất đắt.

• Với bài PR, yên tâm là chục bài bạn viết hay sẽ như chó nhảy qua hàng rào khi vô tình một bài bạn viết sai cái gì đó. Đã từng có tổng biên tập một tờ báo bay chức chỉ vì thông tin của 1 cái tin 150 chữ sai.
• Với content cho website, bạn tự hào bạn viết chuẩn SEO, mà bài bạn Google không cho lên TOP dù bọn SEO Specialist đã dùng đủ thủ thuật thì bạn hiểu rồi ha. Chuẩn SEO hay không chuẩn SEO là Google và người dùng phán, không phải cá nhân nào. Nếu cứ nghĩ, 1 bài chèn đủ keyword lên tít, viết sếp đọc xong thấy hay bá chấy con bọ chét, rồi bạn quăng bài qua cho các bạn kỹ thuật up lên web là chuẩn SEO thì lạy hồn. Trước khi tự nhận mình viết bài chuẩn SEO thì hãy hỏi website bạn làm có bao nhiêu bài bạn viết lên được TOP Google, time on site, bounce rate web là nhiêu.
• Với social, một chục cái post share hay mà một cái post khuyến cáo sai thông điệp nhãn thì xong, ngủ một giấc sáng dậy nó lan nhanh như tốc độ ánh sáng dưới sự trợ giúp của đối thủ.

Với dân làm content, đừng tự mãn bởi ranh giới giữa content hay và dở đôi lúc rất mông lung, cái hôm nay còn hay thì ngày mai đã lỗi thời, như PR báo giấy đang dần xuống dốc và PR online lên như diều gặp gió, digital đang lên nhưng chả biết khi nào trở nên lỗi thời. Điều duy nhất chúng ta có thể làm, đó là cải thiện content của chính mình và thích nghi với những đổi thay mang tính thời cuộc.

Người làm content – cái học khó nhất đó là cách cư xử. Không tự ái, không tự mãn, trong tất cả mọi việc, đều nhẹ nhàng, dịu dàng nhưng kiên quyết. Khi bạn biết cách cư xử, va chạm nhiều hơn, trưởng thành nhiều hơn, giọng văn tự khắc cũng sẽ có thay đổi, cách đặt vấn đề và cách xử lý vấn đề cũng sẽ bao quát và toàn diện hơn.

Có lẽ do ảnh hưởng bởi tính chất công việc là không ngừng học hỏi, đa phần những cô nàng làm content đều rất đẹp, nếu chưa đẹp thì họ sẽ đẹp theo năm tháng bởi những bồi đắp về tâm hồn đã tôi rèn nên những thần thái rất riêng. Còn các anh trai thì kỹ nghệ cua gái lên tay theo từng ngày, chỉ cần theo dõi blog hoặc facebook của các KOLs là nam, bạn sẽ thấy ngay điều này. Vì thế, hãy thử viết content để trở thành một cô gái đẹp hoặc là một Idol trong lòng các nàng nhé!

Nguyễn Phương Thy
Sài Gòn, 9/3/2016