Sự va chạm của hệ giá trị

Rời bỏ một công việc, phải chăng cũng giống như rời bỏ một cuộc tình? Có những ngày ta tin rằng chỉ cần cố gắng, mọi thứ rồi sẽ hòa hợp. Nhưng cũng có những đêm, trái tim lại thì thầm một giai điệu khác, một tiếng gọi về miền đất mà tâm hồn ta thuộc về.

Trong thế giới của sự nghiệp, luôn có hai bản tình ca được hát lên:

Bản tình ca của người ở lại: Một giai điệu bi tráng về sự kiên cường. Họ tin rằng nỗ lực có thể thay đổi tất cả, rằng việc thích nghi là một vũ điệu của sức mạnh, và ở lại chính là minh chứng cho lòng trung thành và ý chí không bao giờ bỏ cuộc.

Bản tình ca của kẻ ra đi: Một giai điệu đầy mộng mơ về một hành trình mới. Họ không xem đây là sự chạy trốn, mà là một cuộc phiêu lưu để đi tìm bản ngã. Họ tin rằng ngoài kia có một sân khấu lớn hơn, một bản nhạc vừa vặn hơn với vũ điệu của tâm hồn mình.

Vậy đâu là lời nói dối, đâu là chân tình? Phải chăng kẻ ở lại là người dũng cảm, hay kẻ ra đi mới là người dám sống thật với ước mơ?

Dựa trên câu chuyện đầy cảm hứng của những bộ óc vĩ đại, chúng ta sẽ cùng nhau giải mã những xung đột không lời, những cuộc chiến nội tâm thầm lặng.

Nếu bạn đang ở đây, có lẽ trái tim bạn cũng đang có những lời thì thầm của riêng nó. Hãy cùng chúng tôi lắng nghe, để tìm ra con đường mà ở đó, bạn không chỉ làm việc, mà bạn đang thực sự được sống.

Lật lại những quan niệm quen thuộc nhưng có chắc là đúng?

Chủ đề của chúng ta ngày hôm nay là một chủ đề mà tôi tin rằng ai trong chúng ta đi làm cũng đã từng ít nhất một lần suy nghĩ đến: Tại sao chúng ta nghỉ việc?

Khi một ai đó rời đi, chúng ta thường nghe thấy hai luồng quan điểm, gần như là trái ngược nhau.

Quan điểm thứ nhất, và cũng là quan điểm phổ biến nhất, đó là: "Nhân viên không rời bỏ công ty, họ rời bỏ sếp." Câu này gần như đã trở thành chân lý ở nhiều nơi.

Nhưng sự thật có đơn giản như vậy không? Bởi vì khi nói về "sếp", chúng ta đang nói về một con người rất đa diện. Vấn đề không phải lúc nào cũng rạch ròi là "sếp tốt" hay "sếp xấu". Tôi chắc rằng các bạn cũng từng thấy, có những trường hợp sếp được nhân viên đánh giá là rất tốt, rất tâm lý, nhưng cuối cùng họ vẫn chọn rời đi. Vậy thì lý do đâu phải chỉ vì sếp?

Lúc này, quan điểm thứ hai xuất hiện, và quan điểm này tôi thấy khá nhiều người Việt Nam hay dùng. Đó là: "Nhân viên phải là người thích nghi." Người ta sẽ nói rằng: "Bạn phải thích nghi đi! Nhân viên là phải nghe sếp, chứ làm gì có chuyện sếp nghe nhân viên?"

Thú thật, khi nghe câu này, nó có vẻ rất hợp lý. Nhưng thực tế công sở, thực tế công việc thì không bao giờ đơn giản như vậy.

Một số người khác thì lại cho rằng, nếu bạn coi công việc đơn thuần là công việc, bạn phải học một kỹ năng gọi là "quản lý sếp". Bạn phải biết cách ảnh hưởng, thuyết phục sếp để đạt được thành công chung. Và nếu bạn không làm được việc đó thì có thể là do kỹ năng của bạn chưa đủ tốt.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn thực sự giỏi? Nếu bạn là một chuyên gia hàng đầu và đã được cả thế giới công nhận? Liệu lúc đó, vấn đề còn là 'kỹ năng' hay 'sự thích nghi' nữa hay không?

Khi "giỏi" là chưa đủ & Câu chuyện của Yann LeCun

LeCun là nhà khoa học AI hàng đầu thế giới. Ông đã nhận giải thưởng Turing vào năm 2018 – một giải thưởng được ví như "Nobel của ngành Khoa học Máy tính". Yann LeCun được xem là một trong những "cha đẻ" của học sâu và là một lãnh đạo cao cấp tại Meta.

Với một vai trò và những thành tựu đồ sộ như vậy, tôi nghĩ không một ai có thể nói rằng ông ấy không giỏi, hay kỹ năng của ông ấy "chưa đủ tốt".

Vậy mà, nhiều nguồn tin gần đây cho biết ông chuẩn bị rời Meta. Các nguồn tin cho biết sau nhiều năm, ông có sự bất đồng sâu sắc với CEO, Mark Zuckerberg, về định hướng phát triển AI của công ty.

Mark Zuckerberg muốn có sản phẩm AI thật nhanh. Anh ta đặt cược lớn vào Alexandr Wang (CEO của Scale AI) để xây dựng "bộ phận siêu trí tuệ", với mục tiêu là tốc độ. Trong khi đó, Yann LeCun lại tin vào con đường ngược lại. Ông theo đuổi phương pháp nghiên cứu nền tảng, bài bản, và chấp nhận con đường đó sẽ mất nhiều thời gian hơn.

Có vẻ như Meta đã mất kiên nhẫn khi ưu tiên việc thương mại hóa nhanh, làm sao để cạnh tranh được với OpenAI, thay vì theo đuổi triết lý nghiên cứu có phần dài hơi của LeCun.

Đây không phải là mâu thuẫn cá nhân hay chuyện "sếp" và "nhân viên" ghét nhau mà là một sự va chạm trực diện về cách tiếp cận và ưu tiên chiến lược.

Không phải là Mark Zuckerberg là một người sếp tồi, hay Lecun không có năng lực.

Đơn giản là họ đang đi trên hai con đường hoàn toàn khác nhau, được định hình bởi “Hệ giá trị”.

Sự va chạm của "Hệ Giá Trị"

"Hệ giá trị" là gì? Nói một cách đơn giản, đó là tập hợp những niềm tin sâu xa nhất của bạn về điều gì là đúng, điều gì là tốt, và điều gì là quan trọng trong cuộc sống. Bạn có thể hình dung nó giống như một chiếc la bàn vô hình. Chiếc la bàn này định hướng mọi quyết định, mọi hành động, và thậm chí là mọi cảm xúc của bạn.

Chiếc la bàn này nó không tự nhiên mà có. Nó được hình thành từ rất sớm qua gia đình, qua văn hóa, qua những trải nghiệm sống và dần dần, nó ăn sâu vào nhân cách, trở thành một phần không thể tách rời của con người bạn. 

Chính vì vậy,  thay đổi hệ giá trị là một điều cực kỳ khó. Nó không chỉ đơn thuần là bạn thay đổi một suy nghĩ. Mà nó giống như bạn đang cố thay đổi cả bản chất con người mình vậy.

Trong một bài viết rất kinh điển tên là "Quản lý bản thân" trên tờ Harvard Business Review, Peter Drucker (một huyền thoại về quản trị) đã chỉ ra một điều cực kỳ quan trọng: Việc hai hệ giá trị khác biệt nhau không có nghĩa là có một bên đúng, và một bên sai.

Một ví dụ về quan điểm cá nhân:

• Có thể một người xem trọng gia đình là trung tâm của mọi thứ.

• Nhưng một người khác lại xem trọng sự độc lập cá nhân lên trên hết.

Cả hai đều không sai, đơn giản là họ ưu tiên những thứ khác nhau trong đời.

Và trong công việc cũng y hệt như vậy.

• Một người sếp có thể tin rằng kết quả ngắn hạn là quan trọng nhất. "Phải ra số ngay! Phải có sản phẩm ngay!"

• Nhưng một người sếp khác (hoặc có thể là bạn) lại tin vào việc phát triển dài hạn, tin vào việc xây dựng một nền móng thật là bền vững.

Cả hai con đường này đều có thể dẫn đến thành công. 

Vấn đề không phải là ai đúng, ai sai, vấn đề thực sự là bạn, một người tin vào giá trị dài hạn phải làm việc cho một người sếp chỉ chăm chăm nhìn vào kết quả ngắn hạn.

Bạn sẽ luôn cảm thấy bế tắc. Bạn sẽ luôn cảm thấy mình không được thấu hiểu. 

Đó chính là lúc mâu thuẫn bắt đầu. 

Khi đó, câu nói "nhân viên phải thích nghi" liệu có còn đúng? 

"Đừng cố thay đổi, hãy tìm nơi phù hợp"

Peter Drucker, người đã nghiên cứu sâu sắc về quản lý, khẳng định: Phong cách làm việc và hệ giá trị cá nhân là những đặc tính rất khó thay đổi. Bạn có thể điều chỉnh một chút, nhưng nếu bạn cố gắng làm việc theo cách hoàn toàn trái ngược với bản tính của mình bạn sẽ không bao giờ đạt được hiệu quả cao nhất. Quan trọng hơn cả: bạn sẽ đánh mất chính mình.

Drucker chỉ ra ba lý do khiến chúng ta không thể hòa hợp với tổ chức:

Thứ nhất: Bạn biết nhưng không thể thích ứng. Bản tính của bạn quá khác biệt, cố gắng thay đổi chỉ khiến bạn kiệt sức.

Thứ hai: Bạn không nhận thức được sự khác biệt về hệ giá trị. Bạn chưa bao giờ thực sự suy ngẫm về giá trị của mình hoặc công ty không rõ ràng về giá trị cốt lõi của họ.

Thứ ba, sự chênh lệch về hệ giá trị quá xa không thể hòa hợp. Trong câu chuyện của LeCun, một bên tin vào nghiên cứu lâu dài, một bên chỉ muốn sản phẩm nhanh, hai bên không có bất cứ điểm chung nào để bắt đầu đối thoại và hòa hợp.

Thích nghi không được, thay đổi sếp cũng không xong, chúng ta nên làm gì?

Lời khuyên của Peter Drucker cực kỳ chân thành và sâu sắc: Đừng cố thay đổi người khác, thay vào đó hãy tìm nơi phù hợp với mình.

Hãy thử nghĩ mà xem, sếp của bạn không tin vào quảng cáo, bạn có thể mất hàng năm trời để thuyết phục. Cuối cùng, bạn vẫn vẫn có thể thất bại trong việc thuyết phục vì đây là một niềm tin cốt lõi. Thay vì lãng phí thời gian và năng lượng như vậy, hãy tìm một công ty nơi mà lãnh đạo có cùng niềm tin với bạn. Ở nơi đó, bạn không cần phải giải thích, không cần phải chứng minh từng bước, bạn chỉ cần cống hiến và phát triển.

Đây là điều quan trọng nhất: Đừng bao giờ xem việc rời bỏ một tổ chức không phù hợp là thất bại. Đây là sự lựa chọn thông minh để bảo toàn sự phát triển lâu dài của bạn. Ở lại nơi mà giá trị không hòa hợp chỉ khiến bạn kiệt sức, mất động lực và dần mất đi ý nghĩa công việc.

Thành công thực sự không phải là leo lên đỉnh cao bằng mọi giá. Thành công là tìm được nơi mà bạn có thể cống hiến, phát triển và cảm thấy ý nghĩa.

Nếu bạn cảm thấy giá trị của mình không hòa hợp với tổ chức, hãy nhớ: đó không phải lỗi của bạn, cũng không phải lỗi của họ. Đơn giản là hai bên đang đi trên hai con đường khác nhau.

Đôi khi, quyết định dũng cảm nhất không phải là ở lại và chịu đựng mà là dũng cảm ra đi, để tìm nơi mà tâm hồn bạn được tự do cất tiếng hát.

Hãy luôn nhớ lời của Peter Drucker: "Đừng cố thay đổi bản thân. Hãy tập trung vào điểm mạnh, và tìm nơi phù hợp để những điểm mạnh đó tỏa sáng."

Bởi vì cuộc đời quá ngắn để sống trong một nơi mà bạn không thể là chính mình.