Facebook đang lắng nghe bạn cho mục đích quảng cáo?
- Bạn có nghĩ rằng Facebook đang lắng nghe bạn qua micro của điện thoại? Nghi ngờ không đủ, có nhiều đơn vị đã nghiên cứu về việc này và kết luận đây chỉ là điều chúng ta tưởng tượng.
- Facebook và Google thu thập nhiều dữ liệu hơn bạn tưởng tượng, chẳng hạn như qua Facebook SDK và Pixel.
- Apple đang nhìn chằm chằm vào Facebook qua chính sách riêng tư mới của mình
Bạn có nghĩ rằng Facebook đang lắng nghe bạn qua micro của điện thoại? Họ lắng nghe những gì bạn trao đổi với người khác và hiện các quảng cáo có liên quan. Sự chính xác một cách kỳ lạ của một số quảng cáo đã khiến nhiều người nghi ngờ từ lâu.
Câu chuyện và giả thuyết xung quanh việc này xuất hiện khắp nơi, từ những lần nói chuyện phiếm với bạn bè cho tới những diễn đàn như Reddit. Facebook nói rằng rằng họ không nghe lén người sử dụng. Trong cuộc điều trần tại Capitol Hill vào tháng 10.2018 về vụ bê bối Cambridge Analytica, CEO Facebook là Mark Zuckerberg một lần nữa khẳng định Facebook không nghe lén.
Câu chuyện và giả thuyết xung quanh việc này xuất hiện khắp nơi, từ những lần nói chuyện phiếm với bạn bè cho tới những diễn đàn như Reddit. Facebook nói rằng rằng họ không nghe lén người sử dụng. Trong cuộc điều trần tại Capitol Hill vào tháng 10.2018 về vụ bê bối Cambridge Analytica, CEO Facebook là Mark Zuckerberg một lần nữa khẳng định Facebook không nghe lén.
 |
| Zuckerberg trong buổi điều trần |
"No. Let me be clear on this: You're talking about this conspiracy theory that gets passed around that we listen to what's going on on your microphone and use that for ads," Zuckerberg replied. "We don't do that."Việc nghe lén mang lại những trách nhiệm hình sự và đặt công ty vào những rủi ro pháp lý rất lớn. Một vụ Cambridge Analytica đã đủ mệt mỏi với họ. Cho dù giả thuyết này được trả lời một cách rõ ràng, vẫn có rất nhiều người không tin sự thành thật của Facebook.
CNET đã đi xa hơn việc nghi ngờ. Với sự trợ giúp của chuyên gia bảo mật và hệ thống, họ muốn kiểm tra Facebook có lắng nghe các cuộc thảo luận của chúng ta hay không. Bài kiểm tra này có sự tham gia của 4 phóng viên tại San Francisco, ba phóng viên tại New York và một tại Chicago nhằm tìm kiếm các dấu hiệu bất kỳ có liên quan tới “thuyết âm mưu" về việc nghe lén.
Họ chọn 3 chủ đề là cưa máy, nhảy dù và nệm để trao đổi trước micro điện thoại. Thiết bị được tắt định vị (geolocation), tắt Wi-Fi để tránh Facebook nhắm chọn vào họ theo vị trí địa lý hay hiện quảng cáo dựa trên những người nội dung người trong khu vực địa lý đang xem (what people nearby were viewing online). Nhóm phóng viên đã bắt đầu ghi lại các quảng cáo trước ngày diễn ra thử nghiệm đầu tiên vào Thứ Sáu, ngày 19.4.2019.
Kết quả cho thấy, Facebook đã hiển thị quảng cáo cho chủ đề về nệm của Casper và Purple cho 2/8 phóng viên, sau khi họ thảo luận dài về chủ đề này trước microphone.
- Phóng viên đầu tiên nhìn thấy quảng cáo của Casper đã từng vào website của bệnh viện nghiên cứu về đau lưng vì không ngủ ngon. Nhóm nghiên cứu đã cho rằng quảng cáo xuất hiện vì hành vi nghiên cứu này.
- Phóng viên còn lại nhìn thấy quảng cáo của Purple đã thấy quảng cáo này trước khi bắt đầu thử nghiệm.
- Các thử nghiệm còn lại về chủ đề cưa máy, nhảy dù không có quảng cáo liên quan xuất hiện.
Trong các buổi gặp nhau, tôi vẫn nghe bạn bè mình nói rằng, họ không thể tưởng tượng có một cách nào khác để Facebook xuất hiện quảng cáo sau khi họ thảo luận lần đầu tiên về chủ đề đó offline, không hề tìm kiếm về chúng.
Hãy nghĩ về những quảng cáo dựa trên vị trí địa lý, tuổi, giới tính, những gì bạn bè chúng ta đang tìm kiếm hay những dữ liệu mà Google hay Facebook đang có.
Weinberg mở tài khoản Google và cho phóng viên thấy trong một ngày, Google đã theo dõi (tracked) 159 dữ liệu của tài khoản thông qua quảng cáo, tìm kiếm, bản đồ, Youtube, sách. Weinberg nói rằng “khả năng nhắm chọn trong quảng cáo của Facebook và Google đã vượt khỏi mức độ mà mọi người nghĩ đến".
Google nói rằng họ truy cập vào 70% giao dịch của thẻ tín dụng và thẻ debit của Mỹ. Một nghiên cứu cho biết Google theo dõi 76% các website trong khi Facebook luôn nhìn thấy bạn bằng dữ liệu đến từ 23% website trên thế giới. Thông qua các công nghệ theo dõi (hidden tracking technologies), các công ty này có thể biết được bao nhiêu trang bạn và bạn bè của bạn đã xem để mang lại các quảng cáo liên quan. Đó là chưa kể dữ liệu Facebook đang có từ hơn 2 tỉ người dùng hàng tháng. Các công ty này có đủ dữ liệu để xuất hiện quảng cáo ở mức độ chính xác mà chúng ta khó hình dung.
Cuối tháng 7.2020, Mark Zuckerberg - Giám đốc điều hành Facebook cùng với những người đứng đầu Google, Amazon và Apple trải qua một ngày dài để trả lời các câu hỏi từ các thành viên của Tiểu ban chống độc quyền Hạ viện. Vào thời điểm đó, Mark chưa chắc nhận ra sự đe dọa trực tiếp mô hình kinh doanh của Facebook không đến từ Quốc Hội Mỹ mà đến từ một trong các giám đốc điều hành có mặt tại phiên điều trần đó. Giờ thì anh ấy đã nhận ra cùng với cụm từ ATT.
App Tracking Transparency (ATT)
Với ATT, người dùng có quyền chọn từ chối việc chia sẻ thông tin đó nghĩa là Facebook sẽ không có được toàn bộ thông tin trên hành trình khách hàng như trước, bao gồm những gì họ đã làm trên apps hoặc trên website sau khi họ bấm vào quảng cáo. Họ chỉ có một lượng giới hạn dữ liệu từ các tài sản của họ như Facebook, Messenger hay Instagram.
Nếu bạn là nhà quảng cáo trên Facebook, bạn sẽ sớm nhận được cập nhật những việc cần chuẩn bị liên quan tới những thay đổi trong thời gian tới của iOS14. Một số phân tích khá hữu ích về thay đổi này lnày có thể tham khảo tại đây cũng như trong phần FAQ của Apple tại đây.
Không chỉ có những hoạt động ảnh hưởng lẫn nhau, hai công ty này cũng không không ngại khẩu chiến trên mặt trận truyền thông.
Kết luận:
Facebook có lắng nghe bạn không? Nếu với nghĩa đen là lắng nghe bạn nói qua micro thì không. Với nghĩa bóng thì họ có rất nhiều dữ liệu từ rất nhiều nguồn khác nhau và Facebook rõ ràng đang bị Apple nhìn chằm chằm vào chuyện đó.
Thời đại của dữ liệu người dùng miễn phí, theo dõi người dùng khắp mọi nơi đã sắp bước sang một giai đoạn mới. Vào tháng 1 vừa rồi, Tim Cook, CEO của Apple đã công bố việc thay đổi về tính riêng tư của công ty. Họ sẽ cấm việc chia sẻ các hành vi của người sử dụng iPhone với các bên thứ 3 trừ khi người dùng cho phép điều đó một cách rõ ràng. Cook nói rằng chính sách này được thiết kế có phần suy nghĩ về Facebook.
Từ mùa xuân 2021, mọi ứng dựng trên iOS muốn "theo dõi" người dùng, nghĩa là chia sẻ hành vi và dữ liệu của họ với các ứng dụng, website hoặc bên khác, trước tiên phải được sự cho phép rõ ràng của họ. Vấn đề là hầu hết mọi người đều muốn từ chối việc theo dõi. Một cái thông báo cho phép theo dõi có lẽ không hề dễ chịu với bất kỳ ai.
Đây sẽ là một tin xấu đối với Facebook trên nhiều phương diện:
- Chính sách App Tracking Transparency (ATT) của Apple trên hệ điều hành iOS sẽ quản trị việc theo dõi các chiến dịch app-to-web lẫn app-to-app
- Ảnh hưởng tới việc định danh và "lookalike audiences".
Facebook' SDK & Facebook Pixel
Ai đã triển khai Facebook Ads thì chắc chắn không xa lạ gì với Audience Network. Quảng cáo mà chúng ta thực hiện trên nền tảng Facebook Ads không chỉ hiện thị trên các sản phẩm của công ty này như Facebook, Messenger hay Instagram, nó còn hiển thị trên vô vàn ứng dụng, website từ các bên khác gia nhập vào mạng lưới Audience Network của Facebook. Các app này muốn hiển thị quảng cáo sẽ cài Facebook SDK. Đây chính là mạng lưới thông tin dày đặc và đa dạng, thu thập vô vàn thói quen sở thích trên nhiều loại ứng dụng mà người dùng có thể không hề biết đến.
Để tối ưu cho quảng cáo, các marketer hầu hết đều cài bộ Facebook Pixel cho các website mà họ quản lý. Bản chất của Pixel một hệ thống thu thập dữ liệu. Quan sát của tôi cho thấy là có 100 nhà quảng cáo ở Việt Nam chạy FB Ads thì 99.9% trong số đó đều cài Pixel này, từ website của brand tới các website thương mại điện tử lớn nhất.
Mỗi lần người dùng bấm vào quảng cáo và mua hàng, các dữ liệu từ SDK và Pixel này sẽ truyền thông tin về Facebook. Điều này giúp cho quảng cáo của Facebook chính xác hơn và hiệu quả hơn dựa trên những tín hiệu từ khắp nơi truyền về. Nếu bạn còn chưa biết, eCommerce là ngành mang lại doanh thu cao nhất cho Facebook trong quý 3 năm 2020.
Lookalike Audiences
Trong chính sách của Apple với lập trình trình viên nói rằng rằng họ không thể sử dụng email cho mục đích a) "Retargeting" quảng cáo và b) Tạo ra các nhóm Lookalike audiences.
Facebook cung cấp giải pháp mà các bên chạy quảng cáo Facebook Ads đều biết "Lookalike audiences". Nhà quảng cáo upload danh sách các khách hàng lên Facebook, hệ thống của họ sẽ tạo ra một danh sách người dùng giống với những khách hàng đó dựa trên nhân khẩu học, hành vi và cách mà họ phản hồi, tương tác với quảng cáo.
Để hệ thống của Facebook làm việc này một cách hiệu quả, nó phải có khả năng gắn danh tính của người dùng với mọi hoạt động của họ trên web, bằng cách nhận sử dụng những thứ nhận dạng thiết bị (device identifiers) hay địa chỉ email. Hệ thống này không thể làm được điều đó với với những người dùng iPhone chọn từ chối (opt-out).
Kết quả là các nhãn hàng, các nhà quảng cáo sẽ chi tiêu ít hơn vì tập người dùng nhỏ hơn. Một số nhà phân tích đã dự đoán tác động của sự thay đổi này sẽ làm giảm 10% doanh thu của Facebook. Với một công ty có doanh thu 78,9 tỉ USD trong vòng 12 tháng mà nói, 10% tức là 7,8 tỉ USD. Miếng thịt này rất to và ngày một to hơn. Chỉ riêng quý 3, doanh thu của Facebook đã là 21.47 tỉ USD.
Mặc dù Android vẫn là hệ điều hành có nhiều người sử dụng nhất, nhưng về chi tiêu thì người dùng iOS mới thực sự là rộng tay. Báo cáo của SensorTower cho biết năm 2019, doanh thu người dùng chi tiêu trên Apple App Store và Google Play ước tính là 83.5 tỉ USD. Trong đó, người dùng iOS đã chi tiêu 54.2 tỉ USD, trong khi doanh thu từ người dùng Android chỉ 29.3 tỉ USD, nghĩa là người dùng iOS chiếm đến 65% chi tiêu. Phân khúc có tiền nhất bị ảnh hưởng nên việc Facebook lời qua tiếng lại với Apple cũng là dễ hiểu.
Quyền riêng tư & mô hình kinh doanh
 |
| Hình ảnh: Vnexpress |
Không chỉ có những hoạt động ảnh hưởng lẫn nhau, hai công ty này cũng không không ngại khẩu chiến trên mặt trận truyền thông.
CEO Apple từng chỉ trích Facebook xây dựng đế chế bằng dữ liệu người dùng. "Mỗi ngày, hàng tỷ USD đổi chủ, vô số quyết định được đưa ra dựa trên những thứ thích và không thích, bạn bè và gia đình, các mối quan hệ và những cuộc trò chuyện của chúng ta", Tim Cook phát biểu tại một hội nghị về quyền riêng tư ở Brussels (Bỉ) tháng 10/2018. "Những thứ được cho là vụn vặt và tưởng như vô hại đó đã được tổng hợp và đem bán một cách tinh vi".
Theo quan điểm của Apple, Internet là một phần mở rộng của cuộc cách mạng máy tính bắt đầu những năm 1980. Điện thoại của mỗi người là thiết bị mang tính cá nhân nhất. Mỗi người phải được lựa chọn cho phép hoặc từ chối cung cấp dữ liệu, đồng thời phải được biết các công ty thu thập dữ liệu làm gì với thông tin đó.
Đại diện Apple, bà Jane Horvath, đã viết một bức thư ngỏ gửi đến các nhóm ủng hộ quyền riêng tư, trong đó chỉ trích Facebook và CEO của họ - Mark Zuckerberg - đã "thu thập càng nhiều dữ liệu càng tốt". "Sự coi thường quyền riêng tư của người dùng không dừng lại", bà Horvath nói. "Chúng tôi phát triển tính năng App Tracking Transparency vì một lý do duy nhất: Chia sẻ lo ngại với người dùng về việc họ bị theo dõi trái phép, cũng như dữ liệu của họ bị nhà quảng cáo thu thập rồi bán cho bên khác".
"Theo dõi cũng đồng nghĩa với xâm phạm. Điều đó càng nghiêm trọng hơn nếu việc này không nhận được sự đồng ý của người dùng", Horvath viết. "Những gì một số công ty đang gọi là 'trải nghiệm được cá nhân hóa' thực chất là nỗ lực để che đậy hành vi thu thập dữ liệu cá nhân càng nhiều càng tốt, sau đó xây dựng hồ sơ chi tiết về họ và kiếm tiền".
Ngược lại, Mark Zuckerberg chỉ trích Apple là độc quyền và hoạt động với mô hình kinh doanh chỉ muốn có lợi cho mình. Trong một phỏng vấn được đăng trên trang bìa của Tạp chí Time năm 2014, Zugkerberg chỉ trích lập trường của Apple và Tim Cook về quyền riêng tư. "Tôi đã rất thất vọng khi ngày càng có nhiều người cho rằng mô hình kinh doanh bằng quảng cáo là không phù hợp với người dùng. Tôi nghĩ thật nực cười", Zuckerberg nói. "Bạn nghĩ rằng mình đang trả tiền cho Apple thì bạn đứng ngang hàng với họ? Nếu bạn là đồng minh với họ thì đã làm cho sản phẩm của họ rẻ hơn rất nhiều rồi".
Theo quan điểm của Facebook, Internet được ví như "miền Tây hoang dã" ở Mỹ, nơi có vô số nền tảng cạnh tranh để cung cấp các dịch vụ sáng tạo và miễn phí. Người dùng có thể không cần dùng tiền để trả cho dịch vụ, đổi lại, họ cho phép công ty cung cấp dịch vụ thu thập dữ liệu cá nhân phục vụ mục đích quảng cáo.
Với khía cạnh là người dùng, bạn có lẽ không thích thúc chuyện bị theo dõi, lắng nghe. Với khía cạnh là marketers và là nhà quảng cáo, bạn muốn các quảng cáo của mình trúng đích và hiệu quả hơn. Thay đổi này sẽ diễn ra như thế nào, đâu là cách tốt nhất mà chúng ta hướng đến? Hãy cùng xem sự thay đổi của hai nhà Apple, Facebook trong thời gian tới để tìm câu trả lời cho riêng bạn.
Kết luận:
Facebook có lắng nghe bạn không? Nếu với nghĩa đen là lắng nghe bạn nói qua micro thì không. Với nghĩa bóng thì họ có rất nhiều dữ liệu từ rất nhiều nguồn khác nhau và Facebook rõ ràng đang bị Apple nhìn chằm chằm vào chuyện đó.
Post a Comment